Na przełomie maja i czerwca grupa młodzieży ze Społecznego Liceum Ogólnokształcącego nr 4 im. Batalionu AK „Parasol” i Gimnazjum pod opieką swych nauczycieli udała się autokarem na pielgrzymkę do dwóch miejsc szczególnie ważnych dla polskiej pamięci historycznej – uświęconego męczeństwem rodaków Katynia i Smoleńska.
Młodzież złożyła wieńce i zapaliła znicze w miejscu masowych mordów dokonanych w 1940 r. na przedwojennych oficerach Wojska Polskiego oraz w miejscu katastrofy prezydenckiego samolotu w pobliżu lotniska Siewiernyj pod Smoleńskiem.
Atmosfera obu wizyt była, zgodnie z oczekiwaniami, podniosła. Gdy na cmentarzu wojennym w Katyniu zabrzmiał dzwon wmurowany w ścianę memoriału, wszyscy pogrążyli się w modlitwie. Chwilę później, po odśpiewaniu Mazurka Dąbrowskiego, Weronika Bieńkowska, uczennica kl. II gimnazjum, powiedziała wiersz Zbigniewa Herberta „Przesłanie Pana Cogito”, będący swoistym testamentem męczenników świętej sprawy polskiej – ludzi, którzy mimo zbrodniczych prześladowań ze strony NKWD nie wyrzekli się Ojczyzny, a trwając w swej niezłomnej heroicznej postawie dołączyli do „grona zimnych czaszek […] Gilgamesza, Hektora, Rolanda…”
Przebywając w pobliżu lotniska Siewiernyj młodzież miała możliwość być w rejonie katastrofy sprzed dwóch lat i ugruntować swoje wyobrażenia na jej temat. W wystąpieniu dyrektor Barbara Wetesko wspominała w sposób szczególny tych spośród pasażerów Tu-154 M, którzy związani byli ze szkołą więzami przyjaźni: ostatniego prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, Biskupa Polowego Wojska Polskiego Tadeusza Płoskiego, Przewodniczącego Rady Ochrony Pamięci, Walk i Męczeństwa Andrzeja Przewoźnika oraz Stefana Melaka – Przewodniczącego Komitetu Katyńskiego.
Cała wyprawa opatrzona była rozlicznymi wykładami nauczycieli oraz wystąpieniami młodzieży, a w czasie długich przejazdów autokarowych – podróż odbywała się przez Litwę i Łotwę – emitowane były filmy przybliżające miejsca, postacie i zagadnienia, wywołane duchem mijanych miejsc. I tak na przykład nauczyciel historii prof. Robert Czyżewski niezwykle zajmująco opowiadał na terenie pskowskiego kremla o republikach kupieckich w Rosji oraz o Iwanie Groźnym, natomiast prof. Jacek Gorzkowski, w czasie spaceru urokliwymi uliczkami ryskiej starówki wygłosił doskonałą syntezę historii Łotwy.
Chciałbym na koniec wyrazić osobistą nadzieję, iż tradycja pielgrzymek do Katynia i Smoleńska okaże się zjawiskiem trwałym i wielu jeszcze uczniów ze Społecznego LO nr 4 i Gimnazjum będzie miało okazję chłonąć historię tam, gdzie się ona tworzyła.
Dominik Szczęsny-Kostanecki
(absolwent Społecznego LO nr 4, laureat Olimpiady Historycznej)